Het pamflet van Stéphane Hessel

Onder de oksels van de demonstranten in Londen, Madrid en Parijs steevast hetzelfde boekje: Indignez-vous (maak je boos) van Stéphane Hessel. Het is zo dun dat je het uit hebt voordat je vanaf hier naar het Maagdenhuis bent gerend. Of je leest het zoals ik, tussen stations Deventer en Hengelo in de trein naar Berlijn. Het maakt Hessel niet uit waar je bent, als je maar boos wordt.

Het is vooral bijzonder omdat Hessel drieënnegentig jaar oud is. De Fransman werd geboren in Duitsland en groeide uit tot cultheld. Zijn ouders waren de inspiratie voor het verhaal van Jules et Jim, hij kwam terecht in een concentratiekamp, ontsnapte miraculeus en schreef na de oorlog mee aan de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens. Een aardige staat van dienst dus. En nu is hij boos, want hij ziet dat wij verkwanselen waarvoor hij in de oorlog zijn leven gewaagd heeft.

Een van de redenen van de oorlog was volgens Hessel de uitwassen van het grootkapitaal: de ongelijkheid tussen mensen die is ontstaan in de jaren van crisis. Het was de ‘dictatuur van de financiële markten’. Iedereen werd voortdurend geconfronteerd met ongelijkheid en oneerlijkheid. En nu wordt de wereld weer geconfronteerd met zoveel ongelijkheid. Bijvoorbeeld zoals Linda Duits vandaag beschrijft over de protesten in Londen: Je ziet overal dure mobiele telefoons, grote auto’s en luxe vakanties. En het komt overal naar je toe via televisie en internet. Maar het is niet voor jou.

En ondertussen roept de regering dat er nergens geld voor is. Omdat de banken omvallen moet er overal bezuinigd worden. Sinds de oorlog is de welvaart keer op keer over de kop gegaan, maar ineens is er geen cent meer voor ziekenzorg, noodhulp en armoedebestrijding. Dat geld is er wel, zelfs meer dan ooit, maar het is in handen van maar een heel klein gedeelte van de samenleving. En nu is de rest boos.

Het verzet vocht om de eerlijkheid weer terug te krijgen. Om te kunnen leven in vrijheid, te zorgen voor de armen en iedereen gelijke kansen geven. Daarvoor parachuteerde Hessel in 1943 achter de vijandelijke linies. In de regen (of verzin ik dat er altijd bij?). In de jaren dertig zorgde het grootkapitaal voor een puinhoop die uiteindelijk leidde tot de oorlog. En nu dreigt er weer een zelfde puinhoop te ontstaan. Daarom is er nieuw verzet nodig. Maak je boos zegt Hessel. Niet met geweld, zoals nu in London gebeurt, maar door jezelf te laten horen. Je hoeft er geen ruiten voor kapot te slaan, maar ga de straat op.

En dat gebeurt nu overal in Europese hoofdsteden. Iedereen is boos. En iedereen loopt met het (heel kleine en daardoor lullig uitziende) pamflet van Stéphane Hessel rond. De gewelddadige demonstranten in Engeland zijn geen nihilistische bende voetbalsupporters, maar mensen die écht boos zijn. Om politieke redenen. Het is nog niet precies zoals Hessel bedoelde, maar het is verzet. De Londenaren zijn indigné. Boos.

Lees ook Carel Peeters over de ‘hegeliaanse idealist’ Hessel

---

Tags:
demonstraties, literaturfest, Londen, oorlog, Stéphane Hessel, verzet


Tweet