Mario Been Il Principe
Mario Been moet de sociaaldemocraten in Nederland redden. Overal in Europa krijgen de sociaaldemocratische partijen een pak slaag van de kiezers, met de PvdA in Nederland voorop. Diederik Samsom sprak in een brief aan de fractie over een deplorabele staat. Volgens Felix Rottenberg moet Wouter Bos plaats maken voor Job Cohen. De crisis wordt geweten aan het verlies van idealen, een falend politiek systeem, strategische miskleunen en ongrijpbare vijanden, maar de oplossing is veel eenvoudiger. De PvdA moet terug naar de essentie: politiek voeren. Ze moeten er weer inkletsen en het duel aangaan. Beschaving en inhoud zijn niet meer de wapenen waarmee gevochten wordt. Je ontkomt niet meer aan populisme en bevlogenheid. En daarvoor heeft de partij niet Job Cohen nodig, maar Mario Been.
Mario Been, de hoofdcoach van Feyenoord, heeft drie elementen van leiderschap die de PvdA nodig heeft. Ten eerste zijn de oude spelers vervangen door jonge spelers, ondanks de risico’s en de weerstand. Daarnaast concentreert hij zich uitsluitend op de essentie, in het geval van Feyenoord het spel van het eerste team. En ten derde schroomt hij niet om op strategische momenten populistisch te zijn.
Politiek is geen aangelegenheid meer van een klein groepje van de samenleving, maar gaat nu iedereen aan. Via internet en het grote televisieaanbod, maar ook door de spectaculaire moorden op Pim Fortuyn en Theo van Gogh is iedereen nu politiek betrokken. In dit klimaat kom je niet meer weg met de traditionele politicus die weliswaar inhoudelijk sterk is, maar te beschaafd en te stoffig is om het verhaal aan iedereen duidelijk te maken. Mariëtte Hamer, Ella Vogelaar, Thijs Berman en Ad Melkert zijn inhoudelijk niet slecht, maar tegenwoordig is er meer nodig om een complete politicus te zijn. De moderne politicus moet in het openbaar de blits kunnen maken, want dat is de essentie van moderne politiek, waarin iedereen meekijkt en iedereen een mening heeft.
Daar worstelt de PvdA mee en binnen de partij gaat het nog slechts over die worsteling. Bij Feyenoord ging het tijden ook alleen maar over de interne rotzooi. Er was geen geld meer, Jorien van de Herik zou een waardeloze voorzitter zijn, Gertjan Verbeek en Ruud Gullit waardeloze coaches, er konden geen spelers aangetrokken worden en het voetbal was in de greep van de oude kliek. Er was daardoor nauwelijks aandacht voor de jonge garde die aan alle kanten opstoomde. Jonge spelers als Diego Biseswar, Leroy Fer, Georginio Wijnaldum, Andwele Slory, Kelvin Leerdam en Jonathan de Guzman werden steeds beter, maar werden tegen gehouden door de oude mannen in de selectie, die veel geld gekost hadden en een goede reputatie hadden. Bij de PvdA zijn die jonge politici er ook: Lodewijk Asscher, Nebahat Albayrak, Diederik Samsom, Ahmed Marcouch en Martijn van Dam zijn er wel, maar nu nog slechts op de achtergrond.
Vorig jaar maakten mijn vrienden en ik geregeld grappen over de uitzichtloze situatie bij Feyenoord, net zoals we dat graag mogen doen over de PvdA. Ik begrijp ook nog steeds niet precies wat er in de tussentijd is gebeurd. Ineens was er euforie en vertrouwen in Rotterdam. De laatste jaren zijn er verschillende spelers en coaches terug gekomen om Feyenoord te helpen, maar pas bij Mario Been ontstond het idee dat het allemaal goed zou komen. Hij wordt door iedereen op handen gedragen, maakt ontspannen grapjes voor de camera en is soms genadeloos kritisch. Zonder slag of stoot verdwenen de oude mannen naar de bank omdat ze werden vervangen door de jongeren. Been richt zich weer volledig op wat er gebeurt op het veld. De andere zaken worden even op de achtergrond geplaatst.
Het doet er niet zoveel toe of het ook waar is, maar er is bij Feyenoord weer het gevoel ontstaan dat er visie en leiderschap heerst. Gertjan Verbeek, de vorige coach van Feyenoord, had ongetwijfeld ook goede ideeën, maar niemand geloofde het. Visie en leiderschap ontstaan uitsluitend door beeldvorming. Men heeft het idee dat Been leiderschap toont en dat lost zichzelf in. Een voetbaltrainer of een politicus die goede ideeën heeft, maar deze niet kan uitleggen, is incompleet. Mariëtte Hamer wordt zoals gezegd inhoudelijk geroemd, maar zij zal de crisis bij de PvdA niet oplossen, want zodra ze begint te praten rent iedereen weg. Wouter Bos (zelf een fanatiek Feyenoord-supporter) vecht een hopeloze strijd, want zijn vertrouwen is verdwenen sinds hij de verkiezingen verloor. Bovendien zijn Hamer en Bos te beschaafd. De PvdA heeft de leider nodig die Feyenoord heeft gekregen: iemand die het publiek aanspreekt en terug gaat naar de essentie, voetbal in het geval van Feyenoord, politiek voeren in het geval van de PvdA.
Been is een Machiavellistische leider. Il Principe, de heerser, mag van Niccolò Machiavelli geweld gebruiken om zijn doel te bereiken. Het doel heiligt de middelen. De PvdA kan geen politiek meer voeren door zich beschaafd en genuanceerd op te stellen. De tegenstander gebruikt populisme en daarmee zijn de regels veranderd. Populisme mag vies ruiken, maar je ontkomt er niet meer aan. Als je niet meespeelt, verlies je. Toen de Feyenoord-fans bij de uitwedstrijd tegen NAC Breda plaats moesten nemen achter plastic schermen, een nieuw idee om supportersgeweld te stoppen, ging dat voor Mario Been te ver. Het was een perfect moment om de supporters te verleiden. Voor de camera’s sprak Mario Been woedend over het ‘aquarium’ waarin zijn supporters plaats moesten nemen en stelde dat hij had overwogen om de wedstrijd niet te spelen. Het was een geniale strategische zet om bij de supporters krediet op te bouwen, wat je in moeilijkere tijden goed kan gebruiken. Het is dit populistisch fingerspitzengefühl wat de PvdA nu nodig heeft.
Om kiezers terug te krijgen hoef je niet hard te roepen dat alle Marokkanen het land uit moeten. Je hoeft ook niet hard te schreeuwen of krachttermen te gebruiken. Populisme is geen vrijbrief om alles te roepen wat leuk wordt gevonden. Marc Chavannes van NRC Handelsblad pleit voor een integer populisme zoals Barack Obama dat gebruikt. Mario Been hanteert dezelfde middelen. Het is niet meer realistisch om te denken dat beschaving en nuance de wapens zijn tegen het populisme van de tegenstander. Zonder af te zakken naar inhoudsloze retoriek of demagogie kan een beetje populisme geen kwaad. De PvdA moet zichzelf durven vernieuwen. De partij moet nieuwe middelen en nieuwe politici gebruiken, en daarvoor hebben ze een man nodig als Mario Been, met de wijze lessen van een voetbaltrainer. Dan zal de PvdA, net als Feyenoord, snel teugkeren in de top van het klassement.
---Tweet
