Het romantische slagveld

James Salter is geen schrijver die je op een zondagochtend uit de boekenkast trekt om eens lekker in het lentezonnetje te gaan lezen. De inmiddels achtentachtigjarige Amerikaanse schrijver is vooral bekend vanwege zijn boeken over de Koreaanse oorlog en over verdrietige seks met een Frans meisje van achttien. Bovendien heeft Salter in zijn gehele oeuvre geen enkele grap op papier gezet. Jarenlang was hij vooral populair onder zijn collega’s, die hem bejubelden als begaafd stilist, tot hij dit voorjaar ineens een roman uitbracht die wel het grote publiek veroverde.

De carrière van James Salter begon aan het eind van de Tweede Wereldoorlog, toen hij van zijn vader naar de militaire academie West Point moest. Hij bleek een talentvol piloot te zijn, die net afstudeerde toen de oorlog ten einde liep. Salter bleef in dienst en meldde zich een paar jaar later als vrijwilliger aan voor de oorlog in Korea. Toen hij de herinneringen aan die oorlog opschreef, ontdekte hij zijn liefde voor het schrijven. Maar daar moest hij wel zijn pilotenbestaan voor opgeven.

Veel seks, veel feest

Zo ongeveer vergaat het Philip Bowman ook, de hoofdpersoon in All That Is (deze zomer verschijnt de vertaling Alles Wat Is bij De Bezige Bij). Hij is aan boord van een Amerikaans schip in de slag om het Japanse eiland Okinawa. Het is 1945 en Europa is al grotendeels bevrijd. Om hem heen zinken er schepen en slaan de bommen in, maar de geallieerden overwinnen.

Bowman keert terug naar huis en kan beginnen aan een fatsoenlijk leven. Maar dan wordt het pas echt ingewikkeld. Het echte slagveld blijkt zijn liefdesleven. Bowman is een romanticus, die zichzelf in zijn diepste gedachten door de branding ziet wandelen, liefdesgedichtjes mijmerend voor zijn geliefde. Hij gelooft heilig in de liefde. Maar zijn eerste huwelijk mislukt en een tweede huwelijk blijft uit. Als succesvol journalist ontmoet hij veel vrouwen, maar niets beklijft. Er is vooral veel seks, veel feest en veel vrouwen. Alles wat overblijft van die relaties is een oppervlakkige herinnering. Niet alleen blijkt het eenvoudig om vrouwen het bed in te krijgen, maar ook kan hij ze allemaal even makkelijk liefhebben. Of juist niet. Wat heb je eraan om voor de liefde te leven als je twijfelt of het niet allemaal een sentimentele leugen is?

Robert Redford

Het is verleidelijk om de vergelijking helemaal door te trekken. Deze roman is treffend autobiografisch. De schrijfcarrière van Salter kwam moeizaam op gang. Na het verlaten van West Point kwam Salter rond met slecht verkopende romans en een incidenteel filmscript voor Robert Redford. Het ging in het begin zo slecht, dat hij oorlogsslachtoffers begon te verheerlijken. Zij waren tenminste gestorven voor de goede zaak. Zij hadden iets betekend. Zijn eigen leven voelde betekenisloos.

Desondanks schreef Salter door en weigerde concessies te doen voor het publiek. Schrijven was voor de lange adem. All That Is begint met: ‘There comes a time when you / realize that everything is a dream / and only those things preserved in writing / have any possibility of being real.’ Als er dan geen oorlogsgraf is, of een unieke liefde, dan is er de literatuur. Vorig jaar werden zijn korte verhalen al beloond, ontving hij prijzen voor zijn oeuvre en werden zijn boeken opnieuw uitgeven, zelfs als e-books. Na deze roman zal er ongetwijfeld meer volgen. Het verhaal wordt besloten in de jaren negentig. Op de valreep gloort er misschien toch iets van liefde. Maar is het niet te laat voor Philip Bowman, dan al veertig jaar oorlogsveteraan? Voor James Salter is dat in elk geval niet het geval. De bescheiden ster van de Amerikaanse literatuur is niet verdwenen, in tegendeel, op zijn oude dag komt hij met misschien wel zijn beste boek tot nu toe. Frivool is het nog steeds niet, maar Salter weet een directe aanval op de liefde romantisch te maken. Zijn roman is een pleidooi geworden voor een leven dat niet voorbijflitst. Het moet beklijven. Zijn fictie moet echter zijn dan de waarheid. In de laatste bladzijden van het boek zegt Bowman: ‘Perhaps they could go on as they were forever, like the lives in art.’ Want dat is waar Salter voor schrijft: geen bestsellers, maar kunst.

James Salter, ‘All That Is’, Knopf, 291 p., € 20,55

---

Tags:
All There Is, Alles Wat Is, James Salter


Tweet