Lieve Boze Wereld

Tot begin dit jaar was de onopvallende literair docent George Saunders vooral een schrijvers-schrijver, populairder bij zijn collega’s dan bij het grote publiek. Tom Wolfe noemde hem ‘het lichtpunt van de Amerikaanse literatuur’, en zelfs Thomas Pynchon noemde hem ‘onmisbaar’.

Al jaren verschijnt eens in de paar maanden een verhaal van hem in chique Amerikaanse tijdschriften als McSweeney’s en The New Yorker, altijd geleverd met door Saunders nauwkeurig opgestelde stijlregels (pre-boner schrijf je met streepje tussen beide woorden). Het heeft hem lovende kritieken en een talloze prijzen opgeleverd. De definitieve doorbraak bij het grote publiek lijkt dit jaar te komen, met het boek dat The New York Times nú al heeft bestempeld tot het beste boek van 2013.

De verhalen in deze in januari verschenen bundel, Tenth of December, zijn hartverwarmend, ondanks het grimmige, futuristische universum waarin ze zich afspelen. En ondanks het feit dat Saunders lezen niet gemakkelijk is. Hij bouwt zijn verhalen geleidelijk op. Doorgaans weet je pas na een aantal pagina’s met wie je van doen hebt en wat de situatie is. Bovendien spelen ze in een paralelle wereld, niet helemaal in deze tijd maar toch goed voorstelbaar. Met bijvoorbeeld vreemde drugs, zelfverzonnen woorden en in een van zijn verhalen zelfs mensen die ter decoratie vastgebonden in de tuin zitten.
De dilemma’s lijken steeds voor de hand te liggen, maar in elk verhaal blijkt er ergens halverwege iets heel anders op het spel te staan. In het verhaal ‘Victory Lap’ ziet een jongetje hoe zijn buurmeisje overvallen wordt en twijfelt hij of hij in moet grijpen. Als hij na lang beraad besluit aan te vallen, doet hij het ook goed: met een steen bewerkt hij de overvaller zo grondig dat omstanders door het tafereel acuut een trauma oplopen.

Altijd redding mogelijk

Saunders’ verhalen hebben altijd hetzelfde fundament: de wereld is hard en het dagelijks leven zwaar. Zijn bundels zijn gehuld in een hippe somberheid, als in een Scandinavische thriller. Ze spelen zich af in Amerikaanse middelgrote steden. Een armlastige man probeert zijn dochtertje te verwennen. Een medewerker van een pretpark confronteert zijn baas met de verkrachting van een collega. Het zijn eenvoudig personages die in korte zinnen praten, korte namen hebben (Doug, Kyle, Al) en grote problemen. Maar er is ook altijd redding mogelijk, of verlossing. Saunders schrijft het vederlicht op, nooit vrolijk, maar wel altijd warm en grappig.

In het verhaal ‘Puppy’ gaat een vrouw met haar kinderen op stap om een jong hondje te kopen. De onverzettelijk enthousiaste vrouw vergeeft haar kinderen alles. Haar zoon is een bruut, haar dochter stinkend verwend, maar wat maakt het uit, kijk eens hoe prachtig de zon ondergaat. Moeder is zelf verwaarloosd door haar ouders en zal zorgen dat haar kinderen niet hetzelfde overkomt. Saunders gebruikt de drie als aanleiding voor een heel ander verhaal, over het puppy-verkopende gezin waarvan de zoon mentale problemen heeft van zulke omvang dat de moeder zich genoodzaakt ziet tot een wel heel rigoureuze oplossing. De informatie wordt fragmentarisch 
opgediend, van pijnlijk naar begrijpelijk. Uitein delijk blijven er twee moeders over die, soms wat overdreven, door het vuur gaan om hun kinderen een goede toekomst te geven.

Chemische verliefdheid

Tenth of December is anders dan de eerste drie bundels van George Saunders. De nieuwste verhalen werden allemaal geschreven in tijden van crisis en onzekerheid. Daar worden ook de personages mee geconfronteerd. In ‘Tenth of December’, het titelverhaal, maakt een drieënvijftigjarige doodzieke man zich op voor het einde omdat hij bang is een last te worden voor zijn familie. Dan ontmoet hij een pips, dik jongetje met geheel eigen problemen.

In ‘Return to Spiderhead’ wordt gevangene Jeff onderworpen aan een serie experimenten. Eerst wordt bij hem chemische verliefdheid opgewekt voor twee andere gede tineerden. Daarna wordt hem de keuze voorgelegd wie van de twee gemarteld gaat worden. Hoe grimmig alle verhalen ook beginnen, uiteindelijk lijkt Saunders van zijn personages te houden. ‘Goodness is not only possible, it is our natural state,’ zegt Saunders in het nawoord. Dat is een andere toon dan vroeger. Met humor en mededogen laat Saunders zien waar het echt om gaat: goede ouders, goede kinderen, goede mensen in een boze wereld.

George Saunders, ‘Tenth of December’, Random House, 
272 p., € 24,99. De vertaling van verschijnt dit najaar bij Uitgeverij Podium.

---

Tags:
George Saunders, new york times, Tenth of December


Tweet