Onheil en catastrofe

Het leek in april wel Nathaniel Rich-maand in de New York Times. Over zijn nieuwe boek verschenen maar liefst twee recensies, Rich publiceerde zelf een essay en de redactie nam zijn boek op in de wekelijkse tips. Bovendien was Rich een maand eerder al groots aangekondigd in een profiel over zijn literaire familie. Vader Frank Rich is een beroemde theaterrecensent en columnist, moeder Gail Winston is uitgever, broer Simon Rich een groot comedytalent dat al een handvol boeken publiceerde. Elders werd gefronst: zo’n familie en zo’n grote aankondiging, dat is geen zuivere koffie.

Hierdoor wil je niet beïnvloed worden, maar het is ook moeilijk te negeren: het is ook de reden waarom het boek hier in veel boekwinkels ligt. Gelukkig heeft Nathaniel Rich al laten zien een goede schrijver te zijn. Hij schreef een aantal bijzondere korte verhalen en essays, meestal gepubliceerd in het chique tijdschrift waarvoor hij de laatste jaren werkte: The Paris Review. En zijn debuut The Mayor’s Tongue werd goed ontvangen. Nu is er dit tweede boek waarop alle ogen gericht zijn: The Odds Against Tomorrow.

Paranoïde

Rampen als vulkaanuitbarstingen en overstromingen, daarmee gaat Rich in dit boek aan de slag. Die gaan onvermijdelijk komen. Zo loopt er een breuklijn onder de 125ste straat in New York, vertelt Rich. En als de vulkaan in Yellowstone park uitbarst, gaat de hele mensheid eraan. Hoofd­per­so­na­ge Mitchell Zukor is erin gespecialiseerd. Al vroeg in zijn leven is hij paranoïde, een beetje vreemd en geniaal. Maar vooral geobsedeerd door rampen: ‘He sometimes wondered whether he could remember details about emergencies more vividly than anecdotes from college or childhood.’ Mitchell wordt snel na zijn studie wiskunde verleid te gaan werken voor een schimmig bedrijfje met de naam Future­World, dat opereert vanaf de tweede etage in de Empire State Building. Zij geven bedrijven advies over hoe je financieel zonder kleerscheuren een ramp doorstaat. Daarom hebben ze Mitchell nodig: om doemscenario’s te schetsen en klanten binnen te halen.

Ineens komen Mitchells voorspellingen uit. Eerst is er een droogte, daarna de orkaan ‘Tam­my’ en dan volgen overstromingen. En dankzij Mitchell zijn grote bedrijven erop voorbereid: hij heeft ze geadviseerd hoe ervan te profiteren. Ineens is hij de grote voorspeller van rampen, de rockster onder de futuristen. Dan dient het echte probleem zich aan. Langzaam transformeert Mit­chell van begenadigd voorspeller tot de man naar wie iedereen kijkt om te overleven. Maar tegenover zijn berooide buren staat hij met de mond vol tanden.

Sinds hij bij FutureWorld werkt, correspondeert Mitchell bovendien met Elsa, een oud- klasgenote. Zij lijdt aan een merkwaardige hartkwaal waardoor ze elk moment dood kan neervallen. Daarom is ze de stad ontvlucht: op het platteland is er minder opwinding. Elsa vlucht voor de dreiging die Mitchell juist met ferme passen tegemoet treedt. Maar, ontdekt Mitchell tijdens de correspondentie, wat maakt hij van zijn leven terwijl hij met het grote geweld bezig is? Hij heeft nauwelijks vrienden en leeft in een halfleeg appartement. U begrijpt, de klemmende vraag wordt: vergeet Mit­chell niet vlak voor zich te kijken terwijl hij zich concentreert op de donkere wolken aan de horizon?

Rich laat zijn Mitchell Zukor langs alle dilemma’s van een catastrofe wandelen. Soms is het bijna een essay. Rich is journalist en heeft uitgebreid onderzoek gedaan naar rampen en de nasleep daarvan, naar de mensen die van de ramp profiteren en de gewone burgers die moeten zien te overleven. In New York ontstond er na de orkaan Sandy zelfs een soort Occupy-beweging, omdat het wederom de ‘één procent’ was die op tijd de stad kon verlaten, terwijl de hardwerkende New Yorker achterbleef. Maar in de beste passages is Rich een schrijver en transformeert hij Mitchell overtuigend van geniaal en introvert naar zelfverzekerd en betrokken.

Daar bleek een catastrofe voor nodig. Mis­schien is dat wel wat Rich probeert te zeggen: we hebben een ramp nodig om niet meer bang te hoeven zijn. Een ramp die zich nog níét heeft voltrokken, is alleen een verleidelijke vluchtweg. Zoals ook dit boek een vlucht is. Het blijft heerlijk zwelgen in doemscenario’s. Zozeer zelfs, dat ik de hele literaire familie van Rich allang was vergeten.

Nathaniel Rich, ‘Odds Against Tomorrow’, Farrar, Straus & Giroux, 304 p.

---

Tags:
Nathaniel Rich, Superkind, The odds against tomorrow, Wunderkind


Tweet