Wie gelooft er eigenlijk nog wel in de Europese droom?
De bladwijzers in Vrij Nederland zijn een overzicht van de bronnen die wij gebruiken. Artikelen, video’s, blogs en podcasts die gratis beschikbaar zijn en wij per thema ontsluiten. Dit keer zochten we naar de laatste Mohicanen die vol vuur strijden voor Europa. Kritiek is er genoeg op de Europese samenwerking. Maar wie gelooft er nog in de Europese droom?
De oude verzetsstrijder
Tijdens de demonstraties in Madrid in het voorjaar van 2011 dook ineens overal het pamflet ‘Indignez-vous’ (Wees woedend) van de 93-jarige Stéphane Hesselop.
De oude Franse verzetsheld vindt het tijd voor nieuw verzet omdat de invloed van het grootkapitaal sinds de aanloop naar de Tweede Wereldoorlog nog nooit zo groot geweest.
Volgens Hessel is er woede nodig om de wereld vooruit te helpen. En om weerstand te bieden, moet je iets doen, iets scheppen. Hessel is kosmopoliet en ziet de Europese Crisis niet als momentum om een klein stapje terug te doen, maar juist als aanleiding om een grote stap vooruit te zetten in Europese samenwerking. Niet Europa beperken, maar uitbreiden.
Deze man gelooft nog in de Europese droom.
De cultuurhistoricus
In zijn boek Spiegelpaleis Europa waagt hoogleraar Europese studies Joep Leerssen zich aan het beschrijven van een Europees Gemeenschapsgevoel. ‘De’ Nederlander bestaat niet. Net zomin als ‘de’ Vlaming of ‘de’ Griek. Voor de populistische politicus is het handig om het zelfbeeld aan te dikken, ook al bestaat dat uit halve waarheden. Typeringen van koele Nederlanders tegenover luie Grieken helpen de politicus om beleid te verkopen, maar berusten niet op feiten of echte gebeurtenissen. Leerssen ontkent niet dat er verschillen zijn, maar pleit voor een Europa als ‘doolhof vol culturele reflecties’. In een podcastvan VPRO Boeken bespreekt Joep Leerssen met Wim Brands zijn boek, de Europese cultuur als beeldvorming en Spaanse kinderen die Kuifje lezen.
Europese burgers
De van oorsprong Hongaarse wetenschapper Gabriella Gönczy zag hoe haar stad Berlijn na de val van de muur floreerde door de samensmelting van kunst uit verschillende Europese culturen. Samen met haar collega’s van het initiatief A soul for Europe promoot zij nu actief de Europese gemeenschapszin met het organiseren van cultuurprojecten, in samenwerking met onder andere de Europese Filmacademie. ‘Niemand houdt van zijn land vanwege de politiek, de valuta of de markt. Hetzelfde geldt voor Europa: zolang we het vooral zien als een bestuurlijke en bureaucratische organisatie is het moeilijk om van Europa te houden.’ Op de website We Swarm vertelt ze hoe A soul for Europe activiteiten organiseert als een tweejaarlijkse conferentie in Berlijn en bijeenkomsten en workshops in alle uithoeken van Europa.
De president van Italië
Mario Monti, ‘de belangrijkste man van Europa’, heeft de moeilijke taak te laveren tussen een steeds ontevredener bevolking en voorzichtige geldmarkten. ‘Kan deze man Europa in zijn eentje redden?’ is de vraag die Time Magazine zich stelt. Ondanks zijn van oudsher pro-Europese houding bevindt Monti zich in een spagaat. In een interview met de Duitse krant Die Welt pleit de Italiaanse president ineens tegen de ‘Verenigde Staten van Europa’. Europa hoeft geenfederatie te zijn, omdat er geen oorlogsdreiging meer is. Dat is een opmerkelijke uitspraak, zeker voor een van de grondleggers van de Spinelli Group, de Europese belangenorganisatie met als primair doel: de vorming van een federaal Europa. Is hij van zijn geloof gevallen of probeert hij puur massale protesten aan het thuisfront te voorkomen?
De Duitse filosoof
Dat is precies het dilemma dat de Duitse filosoof Jürgen Habermas probeert op te lossen. Hij ziet Europese samenwerking als de garantie voor vrede en vooruitgang. Eind vorig jaar publiceerde hij een groot essay waarin hij zich hevig verzet tegen de groeiende euroscepsis. Habermas is juist voor een sterker Europa met meer democratische controle. Doordat het noodpakket werd samengesteld door de Europese Raad en niet door het Europees Parlement, ligt het initiatief nu grotendeels bij de nationale leiders. Volgens Habermas ligt hun loyaliteit primair bij hun eigen land – zie Mario Monti – terwijl Europa leiders nodig heeft die over de grenzen heen kijken.
De Europarlementariër
Europees parlementslid Guy Verhofstadt blijft onverminderd pleitbezorger van de ´Verenigde Staten van Europa´. Tijdens de nieuwjaarsbijeenkomst van D66 legde de Belgische oud-premier in een vurig betoog uit dat de crisis in eerste instantie een crisis van politiek leiderschap is. De huidige leiders van Europa zien niet in dat de crisis alleen is op te lossen met een sterker Europa. Hoe kun je wereldproblemen oplossen vanachter je nationale grenzen, vraagt hij zich af. Tijdens de Eurotop van 23 mei hamerde Verhofstadt er opnieuw op dat de crisis alleen is op te lossen met een economische en politieke Unie. Want een munt zonder staat bestaat nergens.
De Franse Churchill
Gezond verstand en hoop. Dat zijn volgens hoogleraar Dominique Moïsi van het Franse Instituut voor Internationale Zaken de belangrijkste ingrediënten om de zware storm te doorstaan die door Europa raast. De invloedrijke politicoloog geeft op de blog Project Syndicate tien redenen waarom we moeten blijven geloven in Europa. De voornaamste reden? Europa heeft simpelweg geen beter alternatief. Moïsi is een soort moderne Winston Churchill: vervang in diens beroemde citaat het woord ‘democratie’ door ‘Europa’ en je krijgt Moïsi’s belangrijkste pro-Europese argument: Europa is de slechtste regeringsvorm, op alle andere na.
Geschreven samen met Annelot Hoek.
---Tags:
Alexander Klöpping, Europa, Gabriella Gönczy, Joep Leerssen, Mario Monti, Stéphane Hessel, Winston Churchill
Tweet
